Paradigmatische communicatie

Inhoud 

Als we het over maatschappelijke transities en systeemverandering hebben, kunnen we niet om de term ‘paradigma’ heen. We zeggen bijvoorbeeld tegen elkaar: “We hebben een paradigmaverandering nodig!” Of: “Z/hij zit in een oud paradigma!” 

Zo’n uitspraak gaat vaak gepaard met de ervaring dat we elkaar maar niet kunnen begrijpen, hoeveel moeite we ook doen. Het is dan net alsof we in verschillende werelden leven.

Paradigmatheorie

Dit roept veel vragen bij ons op. Hoe kan het, dat we elkaar in de dialoog zó kunnen kwijtraken? Klopt ons gevoel dat we soms in verschillende werelden lijken te leven, en hoe komt dat? Is het mogelijk om op de een of andere manier toch bruggen te creëren? Hoe doen we dat dan?

In deze training gaan we op zoek naar antwoorden op deze vragen. Het theoretische vertrekpunt is de paradigmatheorie van de wetenschapsfilosoof Thomas Kuhn. Door hem zijn de termen ‘paradigma’ en ‘paradigmaverandering’ gemeengoed geworden.

Minder bekend is dat Kuhn zich grondig heeft verdiept in de relatie tussen paradigma’s en taal. Hier vinden we een bron van herkenning en inzicht, maar ook praktische aanknopingspunten voor paradigmatische communicatie: een dialoog die rekening houdt met het feit dat gesprekspartners verschillende paradigma’s hebben.

Serious games: de wereld van ander ontdekken

Een belangrijke werkvorm in deze training is de serious game. De lesruimte wordt zodanig ingericht dat het is alsof je in het hoofd (het paradigma) van een ander kruipt. Je opdracht: ontdek in wiens hoofd je zit.

Tijdens deze zoektocht leer je om gebruik te maken van hermeneutische technieken. Deze werden ook door Kuhn toegepast. Het woord ‘hermeneutiek’ is verbonden met de Griekse god Hermes, de boodschapper die tussen de wereld van de goden, mensen en doden kon reizen. Ook wij kunnen leren om zo’n reizende beweging te maken en vertalers of spreidstandkunstenaars te worden.

De training is onderdeel van het bredere programma Tools voor transitiedialogen. Daarnaast is de training gebaseerd op het internationaal veelgebruikte IDG-raamwerk. De IDG’s (Inner Development Goals) zijn de soft skills die we met elkaar nodig hebben om transities en systeemverandering in gang te zetten en de Sustainable Development Goals (SDG) te behalen.